Τα φάρμακα στην αρχαία Ελλάδα

Με τις πρώτες εκδηλώσεις ζωής επί της γης βρίσκουμε και αδιαμφισβήτητες μαρτυρίες ασθενειών. Η ασθένεια πάντοτε συνόδευε τη ζωή. Σκηνές χαραγμένες σε τοίχους σπηλαίων, σε βράχους, ο τρόπος ταφής των νεκρών κ.ά. αποτελούν μαρτυρίες για τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών.

Ιατρική του Ιπποκράτη. Αφορισμοί (συμβουλές ιατρικής).

Οι Αφορισμοί είναι από τα σημαντικότερα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής. Αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού των γιατρών όλων των εποχών και κυκλοφορούμενο ευρύτατα ανά τους αιώνες, αντιγράφηκε περισσότερο από όλα τα υπόλοιπα έργα της αρχαίας ελληνικής ιατρικής γραμματείας. Αποτελεί στοιχειώδη επιτομή σημειωτικής, διαιτητικής, θεραπευτικής και προγνωστικής της Κωακής ιατρικής Σχολής.

Ο μελετητής αντιλαμβάνεται εύκολα ότι πρόκειται για σκέψεις σοφού και έμπειρου γιατρού και δασκάλου, που όμως δεν συμπληρώθηκαν από τον ίδιο, με αποτέλεσμα να περιέχουν επαναλήψεις και να είναι αταξινόμητες.

Είναι πιθανό να πρόκειται για σχέδιο που χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης για τη διδασκαλία. Αργότερα οι μαθητές του το βρήκαν και το συμπεριέλαβαν στα έργα του. Έτσι τούτο θεωρείται αυθεντικό έργο του πατέρα της ιατρικής:

Στο πρώτο τμήμα, περιλαμβάνονται σε περίληψη θέματα που αφορούν γενική ιατρική και διαιτητική-θεραπευτική και τα γενικά περί αυτομάτων και προκλητών κενώσεων και διατροφής.

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή».

Πασίγνωστος αφορισμός που έχει τεθεί προμετωπίδα σε ιατρικές σχολές, έμβλημα σε πολλά ιατρικά έργα και έχει αποτελέσει αντικείμενο σχολίων μεγάλων σοφών της αρχαιότητας, όπως του Γαληνού, του Λουκιανού, του Σενέκα αλλά και των νεότερων γιατρών και φιλοσόφων, όπως του Γκαίτε, κ.λπ.

Στο δεύτερο τμήμα, περιλαμβάνονται αφορισμοί σχετικοί με την πρόγνωση των ασθενειών γενικά.

Πρώτα αναφέρονται προγνωστικά συμπτώματα για τον ύπνο, αντάξια μεγάλου κλινικού γιατρού, για παράδειγμα ο μεγάλος κίνδυνος των ασθενειών που επιβαρύνονται από τον ύπνο.

Η Αρχαία Ιατρική στη λαϊκή μας παράδοση

Η Αρχαία Ιατρική στη λαϊκή μας παράδοση.

Γεράσιμος Α Ρηγάτος , Παθολόγος Ογκολόγος.

(τροποποιημένο απόσπασμα από το ομώνυμο βιβλίο που κυκλοφορεί απo τις εκδόσεις ΒΗΤΑ.)

 Το κύρος και η αυθεντία του Ιπποκράτη (460-377 π. Χ. ) κυριάρχησαν επί αιώνες στην ιατρική σκέψη και πράξη μέσο της παράδοσης και των βιβλίων που έγραψε ο ίδιος ή οι γιατροί της σχολής του.

Ο σχολιασμός των έργων αυτών από τον Γαληνό το 2^ο μ.Χ. αιώνα (128-200 μ.Χ.), με την προσθήκη στοιχείων από την εν τω μεταξύ εμπειρία, έδωσε νέα ώθηση στις αντιλήψεις της χυμοπαθολογίας και επιβεβαίωσε το κύρος τους .

Η κατ’ εντολή του Ιουλιανού νέα συγκέντρωση και θεώρηση των ιατρικών γνώσεων τον 4^ο μ.Χ. αιώνα από τον Ορειβάσιο, στηρίχτηκε κατά βάση στους δύο κορυφαίους, με την κατά περίπτωση παράθεση των αντιλήψεων και απόψεων των άλλων γιατρών των αιώνων που μεσολάβησαν, αλλά και σύγχρονων του Ορειβασίου.

Τα χειρόγραφα έργα, αυτούσια ή σε ευσύνοπτες μορφές, γνώρισαν τη διάδοση σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, που εξασκούσε την ιατρική με βάση τις Ελληνικές αντιλήψεις και γνώσεις.

Τους επόμενους αιώνες, η μετάφραση των έργων σε διάφορες γλώσσες των λαών, προς τα ανατολικά και προς τα δυτικά της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, έκανε την αρχαιοελληνική ιατρική γνώση γνώμονα της άσκησης της ιατρικής.

Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι η Αραβική-Ισλαμική παραδοσιακή ιατρική στηρίζεται στις αντιλήψεις της χυμοπαθολογίας, όπως άλλωστε και η Ισπανική, που δέχτηκε τις επιδράσεις τόσο μέσο της Ρώμης όσο και μέσο των Αράβων .

Οι αιώνες της τυπογραφίας έδωσαν μία ακόμα μεγαλύτερη ώθηση, καθώς τα βιβλία που τυπώνονταν ήταν ακριβώς εκείνα που ήδη είχαν κύρος και ζήτηση, δηλαδή τα βιβλία των αρχαίων Ελλήνων, επί του προκειμένου τα βιβλία των αρχαίων γιατρών.