Η μαστίχα είναι μια φυσική ρητίνη που βγαίνει από τον κορμό του μαστιχόδεντρου.
Το χρώμα της είναι υπόλευκο – υποκίτρινο και είναι ημιδιαφανής εώς διαφανής.
Το μαστιχόδεντρο ευδοκιμεί αποκλειστικά και μόνο στη Νότια Χίο.
Παίρνει την πλήρη ανάπτυξή του στα 40-50 χρόνια και ζει περίπου 100. Από τον 5ο έως τον 6ο χρόνο δίνει τη ρητίνη και μετά τον 15ο παράγει από 60-250γρ και σε σπάνιες περιπτώσεις 400γρ.
Η αποκλειστική παραγωγή της στο νησί της Χίου οφείλεται σύμφωνα με θεωρίες στο εύκρατο κλίμα της περιοχής και στα υποθαλάσσια ηφαίστεια και στο ασβεστολιθικό έδαφος.
Έχουν γίνει προσπάθειες να καλλιεργηθεί ο μαστιχοφόρος σχίνος και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας καθώς και σε άλλα κράτη, αλλά χωρίς επιτυχία και μάλιστα μόνο στο μισό μέρος του νησιού, στα μαστιχοχώρια.
Η ίδρυση των οικισμών χρονολογείται από την Βυζαντινή περίοδο, όμως στα χρόνια της Γενουατοκρατίας(1346–1566), οπότε και συστηματοποιείται η καλλιέργεια της Mαστίχας, παίρνουν την οριστική τους μορφή και παρά τις φθορές και τις καταστροφές που έχουν υποστεί στο πέρασμα των αιώνων εξακολουθούν να αποτελούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σκοπός της ίδρυσης και οργάνωσης των χωριών ήταν η συστηματική εκμετάλλευση του μονοπωλιακού προϊόντος της Μαστίχας.
Για την προστασία των χωρικών από τους επιδρομείς που μάστιζαν το Αιγαίο τους μεσαιωνικούς χρόνους οι θέσεις, των χωριών, ήταν αθέατες από τη θάλασσα , η διάταξη των οικισμών είχε φρουριακή μορφή και σε όλους παρατηρούνται κοινά χαρακτηριστικά στην πολεοδομική συγκρότηση: έχουν κλειστό τετράπλευρο σχήμα και τα τελευταία προς τα έξω σπίτια σχηματίζουν περιμετρικά το αμυντικό τείχος.
Στο κέντρο των οικισμών υπήρχαν ψηλοί ορθογώνιοι πύργοι και μικρότεροι κυλινδρικοί στις γωνίες του τείχους .
Οι δρόμοι δεν ακολουθούν γεωμετρικές χαράξεις και η είσοδος στους οικισμούς ήταν δυνατή μόνο από μία πρόσβαση.
Τα σπίτια ακολουθούν ως προς την οργάνωση των χώρων τους τις ίδιες αρχές αλλά παρόλαυτα εμφανίζουν ποικιλία. Είναι λιθόκτιστα με ισόγειο και έναν όροφο και οι χώροι τους καλύπτονται από ημικυλινδρικούς θόλους(γέρματα).
Στο ισόγειο ήταν οι στάβλοι και οι αποθήκες για τα γεωργικά προϊόντα , ενώ στον όροφο τα δωμάτια κατοικίας , που αναπτύσσονταν γύρω από ένα κεντρικό υπαίθριο χώρο , το «πουντί» , που χρησίμευε για τον λιασμό και τον αερισμό του ορόφου .
Τα δώματα των σπιτιών ήταν σχεδόν στο ίδιο ύφος , έτσι ώστε να γίνεται εύκολη η διαφυγή των κατοίκων σε περίπτωση κινδύνου , από σπίτι σε σπίτι.
Σήμερα, Μαστίχα παράγουν 24 χωριά τα οποία είναι χαρακτηρισμένα ως παραδοσιακοί ή διατηρητέοι οικισμοί από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
Οι ιδιότητες της μαστίχας είχαν ανακαλυφθεί από τα αρχαία χρόνια.
Οι πρώτες αναφορές προέρχονται από τον Ηρόδοτο τον 5ο αιώνα π.χ..
Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας όπως ο Πλίνιος, Ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός.
Οι φαρμακευτικές της ιδιότητες ήταν γνωστές και στον Ιπποκράτη.
Στην αρχαία Ρώμη χρησιμοποιούσαν οδοντογλυφίδες από Μαστιχόδεντρα για να λευκαίνουν τα δόντια τους.
Στην αρχαία Ελλάδα μασούσαν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που έρεε από το φλοιό του μαστιχόδεντρου.
Επίσης βρέθηκαν ιατρικές συνταγές στις οποίες φαίνεται πως χρησιμοποιούσαν τη μαστίχα σε διάφορες ασθένειες.
Η παραγωγή της μαστίχας γίνεται από τον Ιούνιο εώς το Σεπτέμβριο.
Η γεύση της μαστίχας στην αρχή του μασήματος είναι μάλλον πικρή στη συνέχεια όμως εξαφανίζεται και το ειδικό της άρωμα προσδίδει μια ιδιαίτερη γεύση.
Η σκληρότητά της οφείλεται σε πολλούς παράγοντες όπως η θερμοκρασία, ο χρόνος έκθεσης της μαστίχας και το μέγεθος που έχει το δάκρυ.
Φύτρο 